Τι ακριβώς συμβαίνει με τη σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας

Το Αζερμπαϊτζάν, έπειτα από μια “ειδική στρατιωτική επιχείρηση” διάρκειας 24 ωρών, φαίνεται έτοιμο να ανακτήσει πλήρως τον έλεγχο της περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που έχει αποσχιστεί από αυτό και κατοικείται κυρίως από Αρμένιους.

Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία έχουν διεξάγει δύο πολέμους για την περιοχή αυτή, τα τελευταία 30 χρόνια.

Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, γνωστό ως Αρτσάχ από τους Αρμένιους, είναι μια ορεινή περιοχή εντός του Αζερμπαϊτζάν που αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του.

Ωστόσο, οι 120.000 κάτοικοί του είναι κυρίως εθνοτικά Αρμένιοι που αποσχίστηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου τη δεκαετία του 1990 μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Στον δεύτερο πόλεμο των 44 ημερών το 2020, το Αζερμπαϊτζάν πήρε πίσω περίπου το 1/3 του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Μετά τις χθεσινές διαπραγματεύσεις των 2 χωρών, το Αζερμπαϊτζάν είναι πιο κοντά στον στόχο του, δηλαδή την πλήρη προσάρτηση της περιοχής.

Σύμβουλος του Αζέρου προέδρου δήλωσε πως σκοπεύει να προσφέρει αμνηστία στους Αρμένιους μαχητές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ που θα παραδώσουν τα όπλα τους, αν και κάποιες στρατιωτικές μονάδες έχουν ανακοινώσει ότι θα συνεχίσουν την αντίσταση.

Το Αζερμπαϊτζάν έχει εντείνει την πίεση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ εδώ και μήνες, μπλοκάροντας ουσιαστικά την βασική οδική σύνδεση με την Αρμενία – τον ” Διάδρομο του Λατσίν”. Αυτό προκάλεσε μεγάλες ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα.

Μια ειρηνευτική ομάδα 2k Ρώσων στρατιωτών δεν έκανε κάτι για να κρατήσει τον δρόμο ανοιχτό, καθώς φαίνεται πλέον ότι η Μόσχα έχει επικεντρωθεί στον πόλεμο με την Ουκρανία.

Πέρα από τη Ρωσία, με την οποία οι σχέσεις είναι αποδυναμωμένες, η Αρμενία, δεν έχει κανέναν άλλο ισχυρό σύμμαχο, ενώ το Αζερμπαϊτζάν υποστηρίζεται από τη γειτονική Τουρκία.

Οι συγκρούσεις στην περιοχή μεταξύ των χριστιανών Αρμενίων και των μουσουλμάνων Αζέρων κρατούν περισσότερο από έναν αιώνα.

Περίπου 30k άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 1m εκτοπίστηκαν στον πρώτο πόλεμο (20 Φεβρουαρίου 1988 – 12 Μαΐου 1994), ενώ τουλάχιστον 6.5k έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο των 44 ημερών το 2020.

Η πιο πρόσφατη σύγκρουση θα μπορούσε να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή, όπου η Ρωσία, η Τουρκία, το Ιράν και οι χώρες της Δύσης έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα.

Η Ρωσία θεωρεί τον εαυτό της ως εγγυητή της ασφάλειας στον Νότιο Καύκασο, αλλά η επιρροή της δεν είναι αυτή που ήταν.

Στις 20 Σεπτεμβρίου, οι 2 πλευρές δήλωσαν ότι ήρθαν σε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός, την οποία πρότεινε η Ρωσία.

Οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ δήλωσαν ότι χρειάζεται να τους δοθούν εγγυήσεις για την ασφάλειά τους προτού παραδώσουν τα όπλα τους, αφού το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι έθεσε εκ νέου υπό τον έλεγχό του την περιοχή.

Αυτό φέρνει το Αζερμπαϊτζάν κοντά στην επίτευξη όλων των στόχων του, ενώ οτιδήποτε πάει λάθος από δω και περα θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο ενός μεγαλύτερου πολέμου Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας.

Στρατός Αζερμπαϊτζάν
64.000 ένοπλοι στρατιώτες
300.000 έφεδροι

Στρατός Αρμενίας
43.000 ένοπλοι στρατιώτες
210.000 έφεδροι

Στρατός Αυτονομιστών
5.000 ένοπλοι στρατιώτες

Η Αρμενία είναι πιο αδύναμη από το Αζερμπαϊτζάν, ιδίως όσον αφορά την αεροπορία, και ο αμυντικός προϋπολογισμός της για το 2022, ύψους $750m, είναι λιγότερο από το 1/3 των $2,6b του Αζερμπαϊτζάν.

Η Τουρκία, σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν, δήλωσε ότι “υποστηρίζει τα βήματα του Μπακού”, aka την πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, για τη διατήρηση της εδαφικής του ακεραιότητας.

Η Ρωσία, η οποία έχει αμυντική συμφωνία με την Αρμενία, τόνισε ότι το Μπακού είχε αναλάβει δράση στο δικό του κυρίαρχο έδαφος. Είπε ότι οι ειρηνευτικές της δυνάμεις της θα βοηθήσουν στην εφαρμογή της εκεχειρίας της 20ής Σεπτεμβρίου.

ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία προσπαθούσαν επί χρόνια να ωθήσουν την Αρμενία, προς μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν.

Ωστόσο, όλες οι προσπάθειες ναυάγησαν λόγω της απαίτησης της Αρμενίας το Αζερμπαϊτζάν να συμφωνήσει στην προστασία των δικαιωμάτων και την ασφάλεια των Αρμενίων του Καραμπάχ, κάτι που το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι ήταν περιττό και ισοδυναμεί με ανάμειξη στα εσωτερικά του.

Πολλοί από τους 120.000 Αρμένιους του Καραμπάχ εκτιμούν ότι τους έχει εγκαταλείψει η Ρωσία, η Δύση και η ίδια η Αρμενία, ενώ έχουν καταγγείλει επανειλημμένα ότι φοβούνται πως θα γίνουν στόχος διώξεων από τους Αζέρους.

Ο Αρμένιος πρωθυπουργός δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να δεχθεί πρόσφυγες από την περιοχή, εκφράζοντας ωστόσο την ελπίδα ότι οι περισσότεροι θα μπορέσουν να παραμείνουν εκεί.

Την Πέμπτη, από το βήμα του ΟΗΕ, ο υπ. Εξωτερικών της Αρμενίας κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν για “εθνοκάθαρση και μαζικές θηριωδίες” στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.