Σερβία – Κόσοβο: Σημειώσατε ένταση δίχως τέλος

To Κόσοβο (ή Κοσσυφοπέδιο) είναι μία περίκλειστη -μερικώς αναγνωρισμένη- χώρα των Βαλκανίων. Συνορεύει με Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Μαυροβούνιο.

Πρωτεύουσα είναι η Πρίστινα με 200 χιλιάδες κατοίκους

Στο Κόσοβο ζουν 1.8 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους ξεχωρίζουν 2 εθνοτικές ομάδες:

• Οι Αλβανοί, που αποτελούν το 92%.
• Οι Σέρβοι, που αποτελούν το 6%.

Οι υπόλοιποι είναι Βόσνιοι, Γκορανοί, Τούρκοι και Ρομά.

1990-1999

Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1990,
το Κόσοβο (πρώην επαρχία της) επεδίωξε την ανεξαρτησία του.

Η Σερβία τότε, απάντησε με μια βίαιη καταστολή κατά των Αλβανών του Κοσόβου.

Η ένταση κορυφώθηκε στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου που κράτησε 16 μήνες μεταξύ 1998 και 1999 με 13.000 νεκρούς και 1,4 εκατ. εκτοπισμένους.

Αυτό έληξε το 1999 με μια βομβιστική εκστρατεία του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας, μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου.

1999-2008

Μετά τον βομβαρδισμό της Σερβίας από το ΝΑΤΟ το 1999 και την απόσυρση των σερβικών στρατευμάτων από το Κόσοβο, η περιοχή παρέμεινε έδαφος της Σερβίας αλλά με διοικητική αυτονομία και με μόνιμα εγκατεστημένη στρατιωτική δύναμη από το ΝΑΤΟ.

2008 έως σήμερα

Τον Φεβρουάριο του 2008 το Κόσοβο ανακοίνωσε μονομερώς την ανεξαρτησία του. Μέχρι το 2023, το αναγνωρίζουν ως κράτος οι 99 από τις 193 χώρες του OΗΕ, μέσα στις οποίες δεν ανήκει η Ελλάδα.

Περίπου 50.000 Σέρβοι στο βόρειο Κόσοβο, στα σύνορα με τη Σερβία, αρνούνται να πληρώσουν τους φόρους για την ενέργεια που χρησιμοποιούν και συχνά επιτίθενται στην αστυνομία που προσπαθεί να κάνει συλλήψεις.

Όλοι τους παίρνουν επιδόματα από τον προϋπολογισμό της Σερβίας και δεν πληρώνουν φόρους ούτε στην Πρίστινα ούτε στο Βελιγράδι.

Εκλογές Απριλίου

Οι ταραχές εντάθηκαν όταν Αλβανοί δήμαρχοι ανέλαβαν καθήκοντα στην περιοχή του βόρειου Κοσόβου μετά τις εκλογές του Απριλίου που τις μποϊκόταραν οι Σέρβοι. Στις κάλπες πήγαν για να ψηφίσουν 1566 Αλβανοί και μόνο 13 ψηφοφόροι σερβικής εθνότητας.

Πινακίδες αυτοκινήτων

Σημαντικό σημείο τριβής όμως είναι η διαμάχη για τις πινακίδες κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Το Κόσοβο θέλει εδώ και χρόνια οι Σέρβοι στον βορρά να αλλάξουν τις σερβικές πινακίδες των αυτοκινήτων, με αυτές που εκδίδει η Πρίστινα. Οι Σέρβοι το αρνούνται γιατί το θεωρούν παραχώρηση της κυριαρχίας τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, εθνοτικοί Σέρβοι δήμαρχοι σε βόρειους δήμους, μαζί με τοπικούς δικαστές και 600 αστυνομικούς, παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας, βαθαίνοντας την κρίση στην περιοχή.

Ένταση σε μοναστήρι

Τον Σεπτέμβριο η ένταση επανήλθε όταν μία ομάδα 30 ένοπλων Σέρβων επιτέθηκε σε Κοσοβάρους αστυνόμους στο βόρειο Κόσοβο και στη συνέχεια ταμπουρώθηκε σε ορθόδοξο μοναστήρι της περιοχής. Ένας αστυνομικός και 3 ένοπλοι σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυρών.

Οι Σέρβοι επιδιώκουν τη δημιουργία μιας αυτοδιοικούμενης ένωσης δήμων με πλειοψηφικό σερβικό πληθυσμό στο Κόσοβο.

Η Πρίστινα το απορρίπτει ως προσπάθεια δημιουργία ενός μίνι-κράτους εντός της χώρας, το οποίο ουσιαστικά τη διαιρεί.

Σερβία και Κόσοβο έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτό και σε άλλα ζητήματα από τότε που δεσμεύτηκαν να έρθουν σε διάλογο το 2013, υπό την αιγίδα της ΕΕ με άμεσο στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεων και έμμεσο την ένταξή τους στην ΕΕ.

ΝΑΤΟ: Το ΝΑΤΟ διατηρεί τους 3.700 στρατιώτες του στο Κόσοβο, από τους 50.000 το 1999. Δηλώνει ότι θα επέμβει εάν το Κόσοβο κινδυνέψει από νέα σύγκρουση.

ΕΕ: Η αποστολή EULEX της ΕΕ, που ξεκίνησε το 2008 για την εκπαίδευση της εγχώριας αστυνομίας και την πάταξη της εγκληματικότητας, μετρά 200 ειδικούς αστυνομικούς στο Κόσοβο.

Η ΕΕ πιέζει για διπλωματική συμφωνία.

Παρουσίασε σχέδιο ειρήνης το 2022 με τις εξής δεσμεύσεις:

• Οι Σέρβοι να άρουν το βέτο για την ένταξη του Κοσόβου σε διεθνείς οργανισμούς.
• Το Κόσοβο θα δεσμευόταν να σχηματίσει μια ένωση δήμων με πλειοψηφικό σερβικό πληθυσμό.
• Και οι δύο θα άνοιγαν γραφεία εκπροσώπησης η μία στην πρωτεύουσα της άλλης, για την επίλυση των διαφορών τους.

Οι πρόσφατες εξελίξεις όμως, πάγωσαν τις συζητήσεις.

Η περιοχή του βόρειου Κοσόβου αποτελεί ουσιαστικά, σύμφωνα με αναλυτές, μια προέκταση της Σερβίας. Η τοπική διοίκηση και οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι δάσκαλοι, οι γιατροί και τα μεγάλα έργα υποδομής πληρώνονται από το Βελιγράδι.

Οι κάτοικοι φοβούνται ότι μόλις ενσωματωθούν πλήρως στο Κόσοβο θα χάσουν οφέλη όπως η πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας της Σερβίας και θα αναγκαστούν να ενταχθούν στο ιδιωτικό σύστημα του Κοσόβου.

Φοβούνται επίσης ότι οι συντάξεις θα είναι μικρότερες, δεδομένου ότι η μέση μηνιαία σύνταξη στο Κόσοβο ανέρχεται σε 100 ευρώ σε σύγκριση με 270 ευρώ στη Σερβία.